11 september, feestdag

Drie jaar geleden boordden twee vliegtuigen zich in het WTC in New York, eentje stortte er neer en een kwam volgens officiele bronnen terecht in het Pentagon. Dat was zaterdag 11 september, gisteren.

Op 11 september, meer dan dertig jaar geleden pleegde de VS een staatsgreep in Chili met de nationale elite van dat land. Een bloedig en repressief regime onder leiding van dictator Pinochet werd opgelegd, en het progressieve en de democratische regering van Allende werd aan de kant gezet, met grof geweld en vele doden als gevolg.

Net als in Chili, werd ook de oorlog in Irak en in Afghanistan uit naam van vrijheid gevoerd. Hier in Catalonië staat 11 september voor iets anders, maar ook iets soortgelijks. Hier staat men vooral stil bij de dominantie van Madrid en het gebrek aan vrijheid in het land Catalonië. Ook mensen in dit land worden tot op zekere hoogte onderdrukt.

Men herinnert aan de dag van de val van het Catalaanse rijk, en de volledige onderwerping ervan aan Madrid en de Castillianen. Dat was in 1714. Een hevige regen aan bommen landde neer in Barcelona voor vele maanden lang, en de Catalanen verloren hun autonomie. Een vlam die permanent brandt en een monument in de Gothische buurt herinnert aan deze bloedige dagen.

Waarom _viert_ men deze dag, als het een dag van een nederlaag omvat? Overal in het land zijn er feesten en feestelijke bijeenkomsten. Voor bejaarden en voor jongeren. Maar waarom viert men deze dag?

Misschien omdat de Catalanen verslagen werden in materiële zin maar in de harten blijft men Catalaans en zal men zich niet onderwerpen. Maar officieel is de dag een feestdag als een herinnering aan de onderwerping, en als een herinnering aan het gebrek aan vrijheid, dat men moet luisteren naar een regering die 650 kilometer verderop zetelt, in de hoofdstad Madrid. Men viert, kortom, het nationalisme.

Voor Nederlanders in Catalonië hoeft het niet moeilijk te zijn te begrijpen wat de mensen hier voelen. Stel je eens voor dat de wetten in Nederland gemaakt werden in Berlijn en dat Nederlands als taal officieel verboden werd.

Wat hier in dit land, vooral in de tijd van dictator Franco (1939-1975), plaatsvond was regelrechte culturele genocide. Mensen die zich tegen de absolute overheersing van de hoofdstad Madrid verzetten, werden vermoord of gevangen gezet. De taal werd verboden, en alle culturele en politieke uitingen gericht tegen Madrid of de katholieke kerk evenals.

Na het Franco-regime werd een bepaalde mate van autonomie opnieuw geïnstalleerd, en een nationaal parlement ingevoerd. Gisteren was er opendag in dat parlement maar die heb ik geskipt. Daarnaast werden er direct na de installatie van de parlementaire democratie de Catalaanse taal officieel ingevoerd en heden ten dagen spreken de meeste kinderen vooral Catalaans (en is hun Spaans zoals het Engels van de kinderen in Nederland, bij wijze van spreken). Detail: vrijwel direct na de val van het Franco-regime zijn ook de straatnaambordjes vervangen.

Nu herinnert men zich eraan nog altijd geen totale vrijheid te hebben en slechts van een beperkte autonomie te kunnen genieten. Maar veel heb ik er niet van meegekregen gisteren. Er hingen vele vlaggen buiten de ramen, maar behalve enkele jongeren zingend over straat, zag ik niets. Zelfs de manifestatie bij ons in de wijk, heb ik gemist.

Nu heb ik niet zoveel op met nationalisme, en ben ik voorstander van een grenzeloze wereld. Maar aan de andere kant vind ik het een goede zaak dat mensen zich veel inzetten voor meer vrijheid en democratie, met een bestuur dat zich dichtbij de mensen bevindt, met zo kort mogelijke lijnen. En de democratie die vanuit Madrid komt, is niet wat je noemt je-van-het.

Maar daarnaast mogen we niet vergeten dat het vooral de rijken van Catalonië waren die zich tegen de overheersing van Madrid verzetten. Zij zijn het meer dan zat dat ze meer betalen aan belasting dan dat ze terugkrijgen. En dat was voor hun de reden waarom ze tegen oorlog waren, bijvoorbeeld in Marokko een eeuw terug en in Zuid-Amerika eeuwen geleden. Nationale cultuur en zogenaamde autonomie die men wilt, staat niet los van geldzaken.

Het zal die Hollander die ik laatst op de weg tegen kwam, worst wezen. Vrolijk reed hij met een Nederlandse nummerplaat en een Catalaanse vlag achter op zijn bumper. En het Catalaans klinkt tien keer mooier dan het Spaans.